Liderlikle ilgili yapılan çalışmalar hiçbir zaman bir matematik ya da kimya bilimindeki gibi kesinlik taşımaz. Bunun pek çok sebeplerinden birisi de sosyal dünyanın fiziksel dünya kadar kesinlik taşımamasıdır. Yani sosyal dünya belli kurallara göre hassas değildir. Bunu söylerken de kuralsız olduğunu da söylemek mümkün değildir. Fakat nerede kurallı, nerede kuralsız olacağını kestirmek güçtür. Günümüzde dünya her zamankinden daha çok karmaşa yaşıyor. Bu kaos ve karambolun içinde liderlik yapmak diğer zamanlara göre daha da zor. Çünkü kaosu oluşturan etken çok fazladır. Bir iki gün önce KAOS (Chaos) isminde bir film izledim. Film mesleğe yeni girmiş bir polisin hırsızlık konusunda profesyonel olan kişileri yakalama öyküsünü anlatıyor. Film boyunca izleyicilerde polisin büyük bir hırsızlık şebekesinin peşinden koştuğu gibi filmin peşinden koşuyor ve nefes almadan filmi izliyor. Genç polis film boyunca ipuçlarını araştırıyor ve onlardan hırsızlara ulaşmaya çalışırken sizinde kafanız karışıyor. İpuçlarından parçaları birleştirmeye çalışırken insanın beyni zonkluyor. Ve filmin sonunda genç polis tıpkı bir Matrix’in içindeymiş gibi bir o yana bir bu yana koşturuyor ve sonunda yenilgiyi kabul ediyor. Çünkü hırsızlar eski polisler ve birlikte çalıştığı ve hatta onun amiri olan dedektif çıkıyor. O da bunu hırsızın uçakla havalanıp ABD’den Meksika’ya giderken yolda öğreniyor. Ve genç polis eli boş evine dönüyor. Herhalde pek çok kişi genç polisin yerinde olsa durum değişmezdi. Çünkü polis bütün kanıtları birleştirdi, ipuçlarını inceledi ama sonuca ulaşamadı. Belki de bilgi kirliliğinden dolayı geç kaldı.
İşte günümüz yöneticilerinin durumu KAOS filminde rol alan genç polis gibi. Bir şeyler yapmak şirketini, ülkesini bir yerlere ulaştırmak için çırpınıyorlar ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi sosyal bilimlerde kesinlik olmadığı için belki de bir kumar oynuyorlar. Günümüz kaos ve karmaşanın çok büyük oranda yaşandığı bir zaman. Eskiden liderler için problemler ülke içinde yaşanan büyük bunalımlar ve pek çok ülkenin taraf olduğu dünya savaşları idi. Bundan dolayı yeni duruma göre şekil almak ya da strateji üretmek çok kolaydı. Şimdi ise kaos ve karmaşanın yaşandığı bu dünya da liderlerin eskisi kadar isabetli karar alması çok zor. Eskiden 3-4 tane duruma göre analiz yapılıp kararlar alınıyordu, şimdilerde ise 300 – 400 farklı duruma göre karar alınmakta.
Örnek olarak bir otomobil fabrikasının CEO’luğunu yapan bir lideri ele alalım. Bu lider yetkili kişilerle toplantı yapıyor, gelecekle ilgili değerlendirmelerde buluyor ve bu tahminleri neticesinde üretim, satış ve diğer konularda karar alıyordu. Fakat günümüzde karar almak bu kadar kolay değil; eskiden karar almayı etkileyen nedenler çok sınırlı iken şimdilerde küresel ısınmadan tutun, balinaların kıyıya vurmasına ya da bir cinayete kadar pek çok olay karar almayı etkiliyor. Ve günümüzde liderlik yapmak eskisine göre çok daha zor ve güç. Bunun geçmiş yıllarda şirketlerinde liderlik yapan CEO’lar ile şimdikilerin görevde kalmalarından anlayabiliriz. Eskiden daha uzun süre liderlikleri devam ederken şimdilerde kısa sürede değişikliklere şahit oluyoruz.
Yeni Çağ yeni liderlerden her şeye daha duyarlı, her türlü olaydan haberdar olan ve bütün bilgileri analiz eden ve onları sentezleyebilen özellikler istiyor. Bunları bir kişinin yapması zor olacağı için birlikte çalıştığı kişilerinde en az kendisi gibi birikimli ve her şeye duyarlı olması gerekiyor. Artık olaylar devletlerin ve milletlerin kontrolünden çoktan çıkmış durumdadır.
