DİLAN KUTLU
Manisa'daki üzüm bağlarında çalışan kadın çiftçiler, sofralık üzümün para etmediğinden şikayetçi. 9 liradan satılması gereken sofralık üzümün 3 liraya satıldığını söyleyen Hatice Buran, "12 ay yetiştirdiğimiz üzümlerimiz para etmiyor. Tek tek, tane tane seçerek üzümlerimiz para etsin diye sabah 5’te kalkıp 8 saat çalışıyoruz" diyor. Üzüm üreticisi Hayriye Can ise, "İyi ki ezogelin çorbası var. Kuru soğanı doğruyoruz onu yiyoruz. Bakan demiş ya, ‘Çiftçi çok çalışır, az yer’ diye yiyemiyoruz bakanım, yiyemiyoruz" tepkisini gösterdi.
Türkiye dünyanın en büyük çekirdeksiz kuru üzüm ihracatçısı. Kuru üzüm üretiminin en fazla yapıldığı yer Ege Bölgesi, geniş bağ alanlarına sahip olan illerin başında ise Manisa geliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı 2020 verilerine göre dünyada kuru üzüm ihracatının yüzde 32,2’sini (259 bin ton) Türkiye karşılıyor. Türkiye; İngiltere, Almanya, Hollanda, İtalya başta olmak üzere yaklaşık 120 ülkeye kuru üzüm ihracatı yaptığı bildiriliyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO); Tarım ve Orman Bakanlığı aracılığıyla 2017 yılında kuru üzüm fiyatını kilogram başına 4 TL, 2018 yılında 6,5 TL, 2019 yılında 10,75 TL, 2020 yılında ise 12,50 TL olarak belirledi.
Üzüm üreticileri bu yıl kuru üzümün kilosunun 17-18 TL bandında olmasını beklerken, TMO 13 TL olarak açıkladı. Açıklanan fiyatlara üreticiler tepki gösterdi. Geçen seneye göre üzüme sadece 50 kuruş zam yapıldı.
ÜZÜM ÜRETİCİSİ KADINLAR, BUDAMADAN GÜBRELEMEYE KADAR ÜZÜMLE İLGİLENİYOR
Manisa Sarıgöl'de üzüm bağlarında çalışan kadınlar, sofralık üzüm için üzümlerin çürüklerini temizliyor. Aynı zamanda budama, bağlama, sulama, gübreleme üzümle ilgili her şeyi yapıyorlar. Üzümde kullandıkları ilaç ve gübreyi Tarım Kredi Kooperatifi'nden alıyorlar.
Üzüm bağlarında çalışan kadınların günlük yevmiyesi 100 lira. Sabah 5'te kalkıyorlar, günde 8 saat çalışıyorlar. Kadınların üzüm bağlarındaki işi, kasım ayına kadar sürüyor. Satılamayan üzümler ise şarap fabrikalarına gönderiliyor.
BİR ÜRETİCİNİN BİR YILLIK GİRDİ MALİYETİ 200 BİN LİRAYI GEÇİYOR
Sarıgöl’de üzüm üreticiliği yapan Hayriye Can, 61 dönümlük üzüm bağına bu yıl 150 bin lira gübre masrafı, 6 bin 500 liralık ilaç, mazota ise 7 bin lira masraf yaptığını belirtti.
Çiftçi Hayriye Can, Jeotermal Enerji Santraller’in (JES) sebep olduğunu düşündükleri asit yağmurlarına karşı, üzüm bağlarının üzerini örtmek için kullandıkları örtü için 10 dönümüne 33 bin lira verdiğini söyledi. Bunun yanına bir de elektrik ve su parası da eklenince üreticinin masrafı 200 bin lirayı geçiyor.
“YAŞ ÜZÜM 3 LİRA… ÇOCUK MU OKUTALIM GEÇİNELİM Mİ?”
Manisa Sarıgöl'de üzüm üreticisi ve bağlarda çalışan işçi kadınlar; yaşadıkları sıkıntıları, girdi maliyetlerini ANKA Haber Ajansı’na anlattı:
Hatice Buran: “12 ay yetiştirdiğimiz üzümlerimiz para etmiyor. Tek tek, tane tane seçerek üzümlerimiz para etsin diye sabah 5’te kalkıp 8 saat çalışıyoruz. Yaş üzümlerimiz 8-9 lira edecekken, 3-4 liraya… Bununla biz ne yapacağız, geçinecek miyiz, çocuk mu okutacağız? Kuru üzümlerimiz para etmiyor. 15-20 lira edecekken 10 lira. Biz nasıl geçineceğiz bununla? 8 saat işçilik yapıyoruz. İlaçlar pahalı. Mazot, gübre pahalı. Üzümlerimizi yetiştiriyoruz satamıyoruz.”
“ÜZÜM GEÇEN SENE 12 LİRAYDI BU SENE DE 12 LİRA”
Fatma Tunç: “İnsanların emeğini vermiyorlar. Çocuk okutuyor herkes. (Üzüm) geçen sene 12 liraydı bu sene de 12 lira. Geçen sene de 3-4 liraydı bu sene de 3 lira. Olmaz kardeşim bu olmaz. Aldığımız pahalı sattığımız ucuz.”
“ÜZÜME GELİNCE ÜÇ KURUŞ BEŞ KURUŞ, BÖYLE OLMAZ BAKAN BEY”
Türkan Demirel: “İki yaşında, yedi yaşında oğlumla kızım var, evde kaldı. Şu halimize bak. Çalışmak zorundayım. Beş dönüm bağla ne yersin ne de kalkarsın. Bu iş böyle olmaz. Sen para alıyorsun zam yap, zam yap... Üzüme gelince üç kuruş beş kuruş zamla bu iş böyle olmaz Bakan bey. Konuşması güzel bize gelince hiçbir şey yok.”
“SUYUN SAATİ 100 LİRA, ÇİFTÇİ NE YİYECEK”
Nurdane Buran: “Suyun saati 100 bin lira olmuş. İlacı desen geçen seneden yüzde 100 faiz alıyoruz. 3 liraya üzüm satarsak ne yiyecek bu çiftçi.”
“CUKKA CEBE"
“İşçilerim konuştu sıra ben de” diyen üzüm bağının sahibi Hayriye Can ise üzümün tarladan çıktığı fiyatın çok üstünde satılmasına site ederek, “Yaş üzüme, ‘3 lira’ diyor. Orada 10 liraya satılıyor. Onlar da 10 liraya satılıp benden üç liraya alarak dörder dörder para yiyorlar. Cukka cebe girdiriyorlar. Benim üç lira mazotla şeye bile yetmiyor. İyi ki ezogelin çorbası var. Kuru soğanı doğruyoruz onu yiyoruz. Bakan demiş ya, ‘Çiftçi çok çalışır az yer’ diye yiyemiyoruz bakanım yiyemiyoruz.”
GÖRÜNTÜ DÖKÜMÜ:
1- Hatice Buran
2- Fatma Tunç
3- Türkan Demirel
4- Nurdane Buran
5- Hayriye Can
(4.22- 6.37 JES'ten etkilenen üzüm bağları görüntüsü ve detay üzüm görüntüleri)
