Muhabir: Cem Hayat - Kamera: Ünal Aydın

Türkiye'de 12 bin tur rehberi 15 aydır işsiz. Destek paketlerinde yer almayan rehberler arasında evini kapatıp, annesinin evine dönen de var, Anadolu'ya tarım işçisi olarak giden de. Ankara Turist Rehberleri Odası Başkan Yardımcısı Betigül Öz, "Can suyu olacak gibi öncelikle hibe kredi talep ediyoruz. Bir bankadan kredi almakla bu işin çözülemeyeceğini gördük. Çünkü iş yok, geri ödeyemiyoruz" dedi.

Ankara Turist Rehberleri Odası Başkan Yardımcısı Betigül Öz ve turist rehberi Yeşim Sakgün, 12 bin tur rehberinin pandemide yaşadığı zorlukları ve hükümetten beklentilerine ANKA Haber Ajansı'na anlattı.

Turist rehberlerinin, "kültür elçisi" rolü olduğunu söyleyen ve açıklanan destek paketlerinde yer almak istediklerini belirten Betigül Öz'ün açıklamaları şöyle:

"Biz turist rehberleri olarak, turizmciler olarak en ön safta turistlerle yüz yüze olan ve bir ülkede hem yurt dışından gelen hem yurt içinden gelen ülkeyi gezmeye niyetli insanlarla birebir karşılaşan insanlarız. Ben de en son 3 Mart 2020'de yabancı bir gruba rehberlik görevimi ifa ettim. Pandemi ilan edildikten sonra yani 10 Mart 2020'den bugüne kadar bir yılı aşkın bir süredir maalesef hiçbirimiz çalışmıyoruz. Onun için dünyada ve Türkiye'de bu pandemiden en fazla etkilenen grupların içerisinde herhalde turist rehberleri var.

"REHBERLERİMİZ BOMBOŞ KASAYLA PANDEMİYİ KARŞILADI"

Pandemi başladığı zaman ilk birkaç ay herkes bunun ne zaman biteceğini, neler olduğunu anlamak için uğraştı. Bizim devletten taleplerimiz kredi yönünde oldu. Bu da kısmen karşılandı. Turist rehberlerine kredi çıktı. Ama tabii herkese çıkmadı. Kredi çıkmayan arkadaşlar haliyle çok üzüldüler. Çıkan arkadaşların da 'Nasıl geri ödeyeceğiz' diye sorunları oldu. Çünkü kredi aldığımızda 3-4 ay sonra tekrar işe başlayabilseydik faiziyle birlikte bile ya da faizsiz bir şekilde gayet rahat ödeyebilirdik ancak turizm açılmadığı için kredi alanların da en büyük sorunu 'Bunları nasıl geri ödeyeceğiz?' sorusu oldu. Turizm; altı ay çalışan, diğer kalan altı ayda da kazanmış olduklarını tüketen, aylara bu şekilde yayan bir meslek grubudur. Yani neredeyse mevsimlik olarak çalışan işçi gibiyiz. Pandemi patlak verdiğinde zaten Mart ayıydı. Rehberlerimiz tabiri caizse bomboş kasayla pandemiyi karşıladı. Yazın kazandıklarını tüketmiş vaziyettelerdi. Almış oldukları kredi de çok büyük bir rakam değildi. Bunun yetmesi mümkün değil. Bir meslek grubu olarak şunu kesinlikle söyleyebilirim ki 480-500 kadar eylemli rehberimiz var ve bunların hepsi çocuk okutuyor, ev kiraları var, ev bakıyorlar... Birebir meslekleri bu. Yani turist rehberliği bir hobi değildir. Turist rehberliği yan gelir elde edilecek bir meslek değildir. Bu, bir meslektir.

"KÜLTÜR ELÇİLERİ OLARAK YARDIM PAKETLERİNİN İÇERİSİNDE OLMAK İSTERDİK"

En son açıklanan paket içerisinde turist rehberlerinin de adının geçmesini arzu ederdik. Az ya da çok. Biz devletimizin imkanlarını da biliyoruz. Başkalarının önüne geçelim gibi bir düşüncemiz zaten yok. Ama gönül isterdi ki destek olunacak meslek gruplarının yayınlandığı son pakette bizim de adımız geçsin. Çünkü bizim, Türkiye'mizi tanıtırken orada 'kültür elçisi' olarak bir rolümüz var ve biz kendimize çok büyük önem atfederiz. Onun için çok önemli bir mesleği icra eden bir grup olarak biz de bu yardım paketlerinin içerisinde olmak isterdik. 

"ANADOLU'YA TARIM İŞÇİSİ OLARAK GİDİYOR"

12 bin kişi turist rehberliğinden ekmek yiyor. 12 bin kişi şu anda Mart 2020'den beri tamamen işsiz. Yan iş yapacak ya da bir anda iş kolunu başka bir şeye çevirecek gibi bir imkanı olmadı kimsenin. Bu insanların bir kısmı kirada oturuyorsa evlerini bıraktılar. Ailesinin, annesinin babasının evlerine gittiler. Bir kısmı tercüme yapıyor. Tabii o iş de oldukça az. Çocukları özel okulda olanlar çocuklarını okullarından aldılar. Ankara'da, büyük şehirlerde oturan bazı arkadaşlarımız köy gibi yerlere gittiler. Hatta bir arkadaşımız mevsimine göre Karadeniz'e, İç Anadolu'ya tarım işçisi olarak gidiyor.

"CAN SUYU OLACAK HİBE KREDİ TALEP EDİYORUZ"

Rehber arkadaşlarımıza can suyu olacak gibi öncelikle hibe kredi talep ediyoruz. Bir bankadan kredi almakla bu işin çözülemeyeceğini gördük. Çünkü geri ödemesi geldiği zaman, arkadaşlarımızın yine işi yok ve yine ödeyemiyor. O da olmadığı takdirde uzun vadeye yayılmış daha düşük faizli, ödemesi kolay bir paket içerisinde olmak istiyoruz. Turizm sektörüne aşı konusunda bir öncelik verilmişti. Aşı çıkmayan arkadaşlarımız var. Aşının biraz daha hızlandırılmasını istiyoruz."

2013 yılından beri profesyonel olarak turist rehberliği yaptığını ve pandemi nedeniyle 15 aydır işsiz olduğunu belirten Yeşim Sakgün ise şunları söyledi:

"EVİMİ KAPATTIM, ÇOCUĞUMU ALIP ANNEMLERİN YANINA GEÇTİM"

"2013 yılından beri aktif olarak turist rehberliği yapıyorum. Bu süreç bizi çok yordu, üzdü. 2020 Mart ayında son turumuzu yaptık. Bugün itibariyle 15 aydır çalışmıyoruz. Benim gibi birçok arkadaşım da sadece turist rehberliği işiyle geçimini sağlıyor. Evimi kapatmak zorunda kaldım, çocuğumu alıp annemlerin yanına geçtim. Arkadaşlarımızdan da bulabilenler küçük işler buldular, bulamayanlar da çok büyük zorluklar çektiler. Bütün dünya gibi biz de Türkiye olarak hazırlıksız yakalandık ve elimizde avucumuzda ne varsa bu süreçte eridi. Az bir şey destek aldık. Alan arkadaşlarımız da bunun geri ödemesine başladılar. İnanın çok zorlanıyorlar. Çünkü bir gelirimiz yok. 15 aydır geliri olmayan bir insan geri ödemeyi nasıl yapar siz düşünün. Tek ümidimiz haziran ayı itibariyle turizm sezonunun tekrardan açılması. 

"BİZİM GİBİ SEZONLUK ÇALIŞANLAR İÇİN ÇOK ÇOK DAHA ZOR"

Bazı arkadaşlarımıza 10 bin lira kredi çıktı. Bazı arkadaşlarımıza 5 bin lira çıktı, bazılarına hiç çıkmadı. Bu süreçte bu miktarlar bize yetmedi. Öğrencisi olan arkadaşlarımız var, evi kira olanlar var. Böyle olunca da bu miktar çoktan eridi gitti. Bu sebepten dolayı da biz turizm neferleri olarak mümkünse hibe şeklinde istiyoruz ya da daha kolay bir ödeme programı istiyoruz.

Umutsuzuz. Önümüzü göremiyoruz. Bir kısım arkadaşlarımız aşılarını oldular, bekleme içerisindeyiz ama tüm Türkiye aşılarını olmadan dışarıdan turist geleceğini ya da iç turizmin hareketlenebileceğini düşünmüyoruz açıkçası. Evini barkını dağıtan, ailesini dağıtan, hatta intihar eden bir arkadaşımız oldu. Mutlaka tüm sektörler kötü etkilenmiştir ama bizim gibi sezonluk çalışan ve bunu 12 aya yaymak durumunda olan insanlar için çok çok daha zor oldu."