Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), finansal istikrar raporunu yayımladı. Reel sektörün döviz pozisyonundaki iyileşmenin sürdüğü vurgulanan raporda, iktisadi faaliyetteki güçlü seyrin, reel sektör firmalarının ciro, kârlılık ve likidite göstergelerine olumlu yansıdığı belirtildi. Enflasyondaki yükselişin devam ettiğine de vurgu yapılan raporda, bunda arz yönlü unsurların etkili olduğu kaydedildi. TCMB, finansal istikrar raporunu yayımladı. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, raporun önsözünde, döviz pozisyonundaki iyileşmeye ve ticari kredilerdeki toparlanmaya işaret etti. Finansal istikrar raporunda öne çıkan başlıklar şöyle: KÜRESEL ÖLÇEKTE ENFLASYON ORANLARI YÜKSELİYOR: “Salgını sınırlamaya yönelik önlemlerin gevşetilmesi, aşılamanın hız kazanması ve destekleyici ekonomi politikalarının katkısıyla küresel iktisadi faaliyetteki toparlanma sürmektedir. Küresel tedarik zincirlerinde yaşanan aksaklıkların yol açtığı arz kısıtları, açılmaya bağlı artan talep ve emtia fiyatlarının etkisi ile küresel ölçekte enflasyon oranları yükselmektedir. Gelişmiş ülke para politikalarına ilişkin olası değişim sinyalleri, gelişmekte olan ülkelere yönelen fon akımları üzerinde etkili olmaktadır. Reel sektör ve kamu borçluluğu başta olmak üzere küresel borçluluktaki yüksek seyir, salgının yeni varyantlar ile devam ediyor olması ve iklim değişikliğinin finansal sistem üzerindeki etkileri, küresel finansal istikrar açısından başlıca belirsizlik unsurları arasında yer almaktadır. VERİLERDE İYİLEŞME EĞİLİMİ GÖRÜLÜYOR: Yurt içi iktisadi faaliyetteki toparlanma eğilimi, 2021 yılının 3. çeyreğinde dış talebin desteği ve hizmet sektörlerindeki canlanma ile birlikte devam etmektedir. Öncü göstergelere göre iktisadi faaliyet, yılın 3. çeyreğinde salgın kısıtlamalarının kaldırılması ve dış talebin de etkisiyle sektörel olarak geniş yayılımlı güçlü bir seyir izlemiştir. İhracattaki canlı seyir, başta turizm olmak üzere hizmet gelirlerindeki toparlanma ve altın ithalatındaki düşüşün katkısıyla cari işlemler dengesinde belirgin bir iyileşme eğilimi görülmektedir. Cari işlemler dengesi, geçmiş öngörülerle uyumlu şekilde ağustos ve eylül aylarında fazla verirken mevsimsellikten arındırılmış veriler de dış dengedeki iyileşmeyi teyit etmiştir. Eylül ayında 18,4 milyar ABD dolarına gerileyen 12 aylık birikimli cari işlemler açığındaki bu eğilimin devam edeceği öngörülmektedir. TCMB REZERVLERİ 128,4 MİLYAR ABD DOLARINA ULAŞTI: Finansman ihtiyacının azalması ve diğer yatırımlardaki artış sonrasında TCMB rezervleri, 2021 yılı başından itibaren 35,1 milyar ABD doları artış kaydederek 19 Kasım 2021 itibarıyla 128,4 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. ENFLASYONDA ARZ YÖNLÜ UNSURLAR ETKİLİ: Enflasyonda son dönemde gözlenen yükselişte, gıda ve başta enerji olmak üzere ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılma kaynaklı talep gelişmeleri etkili olmaktadır. Enflasyon üzerinde kısa vadede etkili olan geçici unsurların 2022 yılının ilk yarısında da etkisini sürdürmesi beklenmektedir. HANE HALKININ BORCU TARİHİN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE: Hane halkının finansal borcunun varlıklara oranı, yükümlülüklerindeki artış hızının yavaşlaması ve finansal varlıklarındaki yükselişin devam etmesi ile tarihi düşük seviyelere gerilemiştir. Türkiye’de hane halkı borçluluğu salgın döneminde emsal ülkelere kıyasla daha sınırlı düzeyde artarken seviye olarak gelişmekte olan ülkeler ortalamasının oldukça altında bulunmaktadır. Tüketici kredisi borcu olan kişi sayısı salgın öncesine göre artarken kişi başına borçluluktaki iyileşme devam etmektedir. Bununla birlikte, borçlanmanın artan oranda sabit gelirli kesim tarafından yapılması borcun sürdürülebilirliğini desteklemektedir. Hane halkı finansal varlıklarındaki artış eğilimi, TL mevduat ve diğer alternatif finansal varlıklardaki güçlü büyüme ile devam etmektedir. TL mevduat tercihi, mevduat tutar kırılımlarına göre tüm müşteri gruplarında gözlenmektedir. 2021 yılında hane halkının YP mevduat tercihinde durağan bir seyir izlenmektedir. Bu dönemde, hane halkının yatırım fonları gibi mevduat dışı TL finansal varlıklara yönelimi de dikkat çekmektedir. REEL SEKTÖRÜN BORÇLULUK ORANI SALGIN ÖNCESİ SEVİYELERİNE GERİLEDİ: Reel sektörün salgın ile birlikte artan borçluluk oranı salgın öncesi seviyelere gerilemiştir. Bu gelişmede iktisadi faaliyetteki canlanma ve TL ticari kredi büyümesinin geçtiğimiz yıla göre yavaşlaması etkili olmuştur. Reel sektörün yabancı para finansal borcu, yurt dışından temin edilen krediler kaynaklı bir miktar artarken net yabancı para pozisyonundaki iyileşme devam etmiştir. Firmalar 2021 yılında yurt dışından önemli ölçüde finansman sağlamış ve dış borçlarını yüzde 130 oranında yenilemiştir. Kısa vadeli net yabancı para pozisyonu da kısa vadeli yabancı para varlıklardaki yükseliş nedeniyle olumlu görünümünü korumuştur. Reel sektörün finansal varlıkları arasında önemli paya sahip olan ticari mevduattaki artış eğilimi devam etmiştir. TL ticari mevduat, açılma sonrasında canlı iktisadi faaliyetle birlikte sağlanan nakit girişleriyle artmıştır. Yabancı para mevduat artışında ise yaz sezonunda turizm faaliyetlerinin canlanması, artan ihracat gelirleri ve yurt dışında yaşayan Türklerin ziyaretleri ile sisteme giren efektiflerin önemli rolü olmuştur. BİREYSEL KREDİ KULLANIMI ARTTI: 2021 yılında kredi büyümesi ticari krediler kaynaklı olarak yavaşlarken bireysel kredi büyümesi güçlü bir seyir izlemiştir. Eylül ayından itibaren para politikası duruşunda yapılan güncellemeler sonrasında ticari kredi büyümesinde toparlanma eğilimi gözlenmektedir. Öte yandan, bireysel kredilerde gözlenen canlılık, 2021 yılı mayıs ayı sonundan itibaren tam açılma ile birlikte güçlü ertelenmiş talebin devreye girmesinin yanı sıra bankaların bu kredi türündeki büyüme motivasyonu ile ilişkilidir. Bireysel kredi büyümesinin ılımlı seyre dönmesi için güçlendirilen makroihtiyati çerçevenin etkileri takip edilmektedir. Bireysel kredi büyümesinin ılımlı düzeylere gerilemesi, dış denge ve enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması açısından önem taşımaktadır. SENDİKASYON KREDİSİ FAİZLERİNDE İYİLEŞME GÖZLENDİ: 2021 yılında gerçekleştirdiği sendikasyon kredisi yenilemeleri yüzde 100 oranının üzerinde gerçekleşirken yılın 2. döneminde yapılan sendikasyon kredisi faizlerinde iyileşme gözlenmiştir. Sektörün, yabancı para likit aktif portföyü kısa vadeli yabancı para cinsi yurt dışı borcunu karşılayabilecek seviyededir. Bankacılık sektörünün uluslararası kaynaklara güçlü erişim kabiliyetinin yanı sıra bulundurmuş olduğu likidite tamponları, fonlama ve likidite kaynaklı muhtemel risklerin önümüzdeki dönemde yönetilebilir seviyede olmaya devam edeceğine işaret etmektedir. BANKACILIK SEKTÖRÜ GÜÇLÜ BİLANÇO YAPISINA SAHİP: Bankacılık sektörü, TL ve yabancı para cinsinden faiz riskine karşı güçlü bilanço yapısına sahiptir. Rapor döneminde sektörün vade uyumsuzluğu gerilemeye devam etmiştir. Sektörün aktif ve pasifleri arasındaki vade farkı sınırlı düzeyde gerilemiş; değişken faizli kredi ve menkul kıymetlerin bilanço içerisindeki payı yükselmiştir. Buna bağlı olarak uygulanan faiz şoku senaryosunda oluşabilecek muhtemel kaybın yasal öz kaynaklara oranı bankaların tamamında yasal sınırın (öz kaynakların yüzde 20’si) altında kalmaktadır. Öte yandan, 2020 yılı son çeyreğinden itibaren yabancı para pozisyon fazlasına geçen sektörün bu eğilimini 2021 yılı süresince koruduğu gözlenmektedir.”