İstanbul Sanayi Odası (İSO), ‘Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021’ araştırması sonuçlarını açıkladı. Buna göre; 2021 yılında, üretimden satışlara göre en büyük kuruluş, önceki yıl olduğu gibi yine Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) oldu. TÜPRAŞ, ilk sırayı 136,8 milyarlık satış geliriyle elde etti. TÜPRAŞ'ı, 67,3 milyar TL'lik satış geliri ile Ford ve 55,2 milyar TL'lik satış geliri ile Star Rafineri izledi.
İSO, 1968 yılından bu yana aralıksız yaptığı ‘Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ araştırmasının 2021 yılı sonuçlarını bugün açıkladı.
İSO Odakule'de düzenlenen basın toplantısında İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan araştırma sonuçlarına göre; 2021 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluş, önceki yıl olduğu gibi yine TÜPRAŞ oldu. Üretimden satışlara göre en büyük kuruluş 136 milyar 793 milyon TL ile TÜPRAŞ olurken 67 milyar 305 milyon TL ile Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. ikinci, 55 milyar 187 milyon TL ile Star Rafineri üçüncü, 46 milyar 152 milyon TL ile Toyota Otomotiv dördüncü ve 38 milyar 669 milyon TL ile İskenderun Demir ve Çelik beşinci sırada yer aldı.
SON 10 YILIN EN GÜÇLÜ PERFORMANSINI SERGİLEDİ
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, verilerle ilgili olarak, “Türkiye ekonomisi, geçen yıl dünya genelinin çok üzerinde gerçekleşen yüzde 11’lik büyüme ile son 10 yılın en güçlü performansını sergiledi. İSO 500’ün ihracat rakamlarında da görüleceği üzere bu durum, özellikle dış talepteki artıştan kaynaklandı. Genişleyen iç talep de ekonomik büyümeyi destekledi. Sanayi sektörü yüzde 16,6, imalat sanayii de yüzde 17,2 artışla büyümeye en yüksek katkıyı sağladı. Sanayi sektörünün sürükleyici rolü, her ay açıkladığımız İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI’nın geçen yılki verilerinde zaten görülüyordu” değerlendirmesini yaptı.
İSO 500’ÜN BÜYÜMESİNDE ENFLASYON ETKİSİ
Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları, 2020’deki 1,2 trilyon lira olan seviyesinden, yüzde 73,8’lik artışla 2021 yılında 2 trilyon lirayı geçti. Artışın yüksek olmasında, ihracattaki güçlü büyüme ile döviz kurları ve enflasyondaki hareketlenme etkili oldu. Geçmiş dönemlerle kıyaslandığında; İSO 500’ün üretimden satışlarında bundan daha yüksek oranlı artışların, son olarak 1992-1997 dönemindeki yüksek enflasyon ortamında gerçekleştiği görüldü. Söz konusu dönemde İSO 500’ün üretimden satışlarının yıllık artış oranları, o yıllarda da yüzde 78 ile yüzde 112 aralığında seyretmişti. İSO 500’ün ihracatı da yüzde 33,9’luk artışla 85,8 milyar dolara ulaştı. İSO 500’ün ihracat artışı, Türkiye genelinin 1,1 puan üzerinde gerçekleşti. Böylece hem Türkiye hem de İSO 500 ihracatı tarihsel rekor kırdı.
FAALİYET KÂRI YÜZDE 139 ARTTI
Araştırmaya göre; İSO 500’ün 2021’de faaliyet kârı, yüzde 139 oranında artarak 143 milyar liradan 342 milyar liraya çıktı. Böylece faaliyet kârlılığı, 4 puan artışla yüzde 14,8’e yükseldi. Benzer şekilde faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr da yüzde 120’ye yakın bir artışla 185 milyar liradan 405 milyar liraya sıçradı. Bunun sonucunda FAVÖK kârlılığı, 3,6 puan artışla yüzde 17,5’e çıktı. Vergi öncesi kâr ve zarar toplamı ise yüzde 137 artarak 92,5 milyar liradan 219 milyar liraya yükseldi. Bu gelişme, satış kârlılığını 2,5 puan artışla yüzde 9,5’e taşıdı.
DEVLERİN FİNANSMAN GİDERİ TL'DEKİ DEĞER KAYBI NEDENİYLE YÜZDE 135 ARTTI
İSO 500’ün 2021’de faaliyet kârı, yüzde 139 oranında artarak 342 milyar liraya çıktı. Finansman giderleri ise Türk lirasındaki değer kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranlarındaki yükselişin etkisiyle yüzde 135 oranında artarak 209 milyar liraya yükseldi. Böylece finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı, hafif düşüşe rağmen son yıllarda olduğu gibi yüzde 60’ın üzerinde kaldı. Öz kaynaklar yüzde 53 artarak 624 milyar liraya yükselirken toplam borçlar yüzde 71 büyüdü ve 1,5 trilyon liraya çıktı.
AKTİF TOPLAM YÜZDE 65,4 ARTTI, TOPLAM BORÇLAR YÜZDE 71 BÜYÜDÜ
İSO 500'ün ana bilanço göstergesine göre; 2021 yılında İSO 500’ün aktif toplamı, yüzde 65,4 artarak 1,3 trilyon liradan 2,1 trilyon liraya yükseldi. Aktifler içerisinde ana kalemlerde dönen varlıklar yüzde 74 artışla 821 milyar liradan 1,4 trilyon liraya ulaşırken duran varlıklar yüzde 51 artışla 467 milyar liradan 706 milyar liraya yükseldi. Öz kaynaklar 407 milyar liradan 624 milyar liraya yükselerek yüzde 53 artarken toplam borçlar 881 milyar liradan 1,5 trilyon liraya çıkarak yüzde 71 büyüdü.
KDV YÜKÜ YÜZDE 91 ARTTI
İSO 500’ün üzerindeki devreden KDV yükü, yüzde 91 gibi büyük bir artışla 24 milyar liraya yaklaştı. Kâr eden kuruluş sayısı 405 olurken faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr elde eden firma sayısı ise 489 oldu. Yine İSO 500’de teknoloji yoğunluğuna göre yaratılan katma değer dağılımına göre, en yüksek payı yüzde 33,3 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler almaya devam etti. Bununla birlikte orta-düşük ve orta-yüksek teknolojilerin payının yüzde 53’lerden yüzde 60’lara yükselmesi de teknolojik dönüşüm açısından umut verici oldu. Diğer yandan yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 6,4’ten yüzde 6,1’e geriledi.
AR-GE YAPAN KURULUŞ SAYISI 265, İSTİHDAM ARTIŞI İSE YÜZDE 5,6 OLDU
İSO 500’de AR-GE harcaması yapan kuruluş sayısı 2021’de 265 olurken AR-GE harcamaları, anket verileri ile yaklaşık 9 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Bu durum, 2020’ye göre yaklaşık yüzde 44’lük artışa işaret etti. İSO 500’ün istihdamı da 2021 yılında yüzde 5,6 artarak 757 bin 24 kişiye yükseldi. Aynı yılda ödenen maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 33 oldu. Yine İSO 500 içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 1 adet daha azalarak 109’a indi.
SANAYİDEKİ AĞIRLIK ANADOLU LEHİNE GELİŞTİ
Ayrıca İSO 500’de yer alan kuruluşların bağlı olduğu oda bilgilerine göre sıralanması sonucu, sanayideki ağırlığın Anadolu lehine geliştiği görüldü. Son yıllarda sayısal olarak düşüş eğiliminde olmasına karşın en büyük pay, 158 firma ile halen İstanbul Sanayi Odası’na ait olurken İstanbul’u 41 kuruluş ile Kocaeli Sanayi Odası ve 40 kuruluş ile Ege Bölgesi Sanayi Odası izledi. Bu odaları da 33’er kuruluş ile Ankara Sanayi Odası ve Gaziantep Sanayi Odası, 18 kuruluş ile Kayseri Sanayi Odası ve 16 kuruluş ile de Bursa Ticaret ve Sanayi Odası takip etti.
