İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Meclisi’nde İETT Genel Müdürlüğü’nün 2023 Yılı Faaliyet Raporu kabul edildi. İETT Genel Müdürü İrfan Demet, faaliyet raporuyla ilgili yaptığı bilgilendirmede, “Akaryakıt giderlerimizin yüzde 38’i KDV ve ÖTV’den oluşmaktadır. Bu vergi yükünün bize yıllık maliyeti yaklaşık 3.7 milyar liradır. Sadece bu vergi yükü ile ; 1 yılda 550 adet yeni otobüs alınabilmekte, 5 yılda ise İETT filosu tamamen yenilenebilmektedir. 2015 yılında yüzde 68 olan yolculuk başı gelirin gideri karşılama oranı, yıllara sari artan maliyetler sebebiyle 2023 yılında yüzde 35’e düşmüştür. Gelir ve gider arasındaki bu fark 2023 yılı sonunda 16 milyar lirayı aşmıştır. Gelir ve gider arasındaki bu mali yük, İstanbul Büyükşehir Belediyemiz tarafından karşılanarak sübvanse edilmektedir" dedi.

İBB Meclisi nisan ayı toplantılarının ikinci oturumu, Meclis 1'inci Başkanvekili Nuri Aslan Başkanlığı'nda İBB Saraçhane binasında yapıldı. İETT Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu’nu İETT Genel Müdürü İrfan Demet sundu. Demet yaptığı sunumda şunları söyledi:

“YILDA 478 MİLYON KM KAT EDİLEREK 1 MİLYAR 340 MİLYON YOLCULUK GERÇEKLEŞTİRİLMEKTE”

“Nüfusu ile Avrupa’nın 23 ülkesinden büyük olan, kıtaları birbirine bağlayan İstanbul’umuzda, toplu ulaşımın yaklaşık yüzde 54’ü lastik tekerlekli ulaşım ile gerçekleşmektedir. Dünyanın farklı metropollerinde, birden farklı kurum bu hizmeti sağlarken, İstanbul’da İETT, 153 yıllık geçmişi, bilgi birikimi ve tecrübesi ile bu hizmeti tek başına sunmaktadır. 2 yıl önce yüzde 60 seviyesinde olan bu oran, İstanbul’da raylı sistem yatırımlarının hayata geçmesi ile azalmakta ancak, İETT’nin raylı sistemlere ve deniz ulaşımına entegrasyonunu sağlayan yeni hatları devreye alması nedeniyle yolcu sayısı artmaktadır. Şehrin merkezinden, ücra köşelerine kadar, özel taşımacılık ile beraber toplam 6 bin 652 araçla; - 832 farklı hatta, günlük 62 bin sefer yapılmakta, - yılda 478 milyon km katedilerek, toplam, 1 milyar 340 milyon yolculuk gerçekleştirilmektedir. İETT olarak filomuzda; - 2 bin 704 otobüs, - 702 metrobüs ve - Adalar İlçemizde, 230 elektrikli araç olmak üzere, toplam 3 bin 636 aracımız bulunmaktadır. Özel Taşımacılık Filosunda; - 2.111 Özel Halk Otobüsü, - Ve 905 kooperatif aracı olmak üzere toplam 3 bin 16 araç mevcuttur. İETT araç filomuzu artırmak gayesiyle yeni araç yatırımlarımızı hızlandırdık. Bu sayede, 2019 yılında 3 bin 65 olan araç sayımızı, 2023 yılında 3 bin 406 adede ulaştırdık.

“YÜZDE 11 YOLCU KAPASİTESİNİ YÜZDE 20 ORANINDA ARTIRDIK”

Böylece İETT araç filomuzu yüzde 11, yolcu kapasitesini yüzde 20 oranında artırdık. İstanbul genelinde, 17 farklı garajımız ve 73 peron alanımız bulunmaktadır. Araçlarımızın günlük sefer hazırlıkları, bakım ve onarımları, iç ve dış temizlikleri, yağ ve yakıt ikmalleri, dezenfekte işlemleri, parklanmaları, sonrasında denetim – kontrol ve sefere verme işlemleri, bu 17 farklı garajımızda yapılmaktadır. Yıllık yolculuk sayısı artmaya devam etmektedir. 2023 yılında özel taşımacılıkla beraber toplam yolculuk sayısı, 2022 yılına göre 90 milyon daha artarak 1 milyar 340 milyona ulaşmıştır. 

“ŞEFFAFLIK KONUSUNDA REKORA İMZA ATTIK”

İETT olarak, şeffaflık konusunda da rekora imza attık. 2023 yılında gerçekleştirdiğimiz 8,6 milyar lira tutarındaki ihalelerimizin yüzde 99.5’ini açık, Kamu İhale Kurumu mevzuatına uygun, şeffaf ve tüm isteklilerin katılabileceği şekilde gerçekleştirdik. İstanbul’un en önemli toplu ulaşım hatlarından olan, günde yaklaşık 1 milyon yolcu taşıyan, metrobüs hattındaki araçlarımızı yenilemek ve konforu artırmak amacıyla önemli çalışmaları hayata geçirdik. 2022 yılında; 100 adedi 21 metre uzunluğunda, tek körüklü, 200 yolcu kapasiteli,  60 adedi, 25 metre uzunluğunda, çift körüklü, 280 yolcu kapasiteli, 2023 yılında ise 92 adet yine yüksek kapasiteli metrobüs alarak toplam 252 adet yerli üretim, konforlu, yüksek güvenlik donanımlarına sahip metrobüslerimizi İstanbul’a kazandırdık. Metrobüs filomuzda olduğu gibi, otobüs filomuzu da yenilemek gayesiyle çalışmalarımızı hızlandırdık. 12 metre uzunluğunda, 100 yolcu kapasiteli, Dijital Kamera Ayna sistemli, Anlık Şoför Duygu Durum Analizi ve Yolcu Sayma Sistemleri olan, Elektronik Fren ve Dijital Sürücü Ekranları bulunan - Araç verilerini anlık olarak Filo Yönetim Merkezi ile paylaşabilen, Şoför Kaza Uyarı Donanımları bulunan, Telemetri Sistemi'ne veri aktarabilen, 150 otobüsün alımını gerçekleştirdik.

“DEPREME DAYANIKLI PERONLARIMIZI İNŞAA EDİYORUZ”

 Metrobüs garajlarımızı, yeni hizmete aldığımız uzun ve yüksek yolcu kapasiteli araçlarımıza uygun hale getirmek için, depreme dayanıklı, çelik yapı ile inşa ettiğimiz 4.160 m2’lik daha kapalı bakım onarım alanı mayıs ayı sonunda hizmete alınacaktır. Şoförlerimizin daha verimi çalışabilmesine imkan sağlayabilmek amacıyla, İstanbul’un bir çok noktasında bulunan peronlarımızı çok daha modern, çağdaş mimariye uygun, konforlu ve deprem dayanıklı olarak yeniden inşa ediyoruz. 

“ADALAR İLÇESİNDE TOPLAM 230 ELEKTRİKLİ ARACIMIZ İLE HİZMET VERİYOR OLACAĞIZ”

Adalar Elektrikli araç yatırımlarımız kapsamında; 150 km menzile sahip, yüzde 100 elektrikli, sıfır emisyonlu, çevreci, geniş iç ve bagaj hacmine sahip, sessiz ve konforlu ulaşım imkanı sunan 50 adet Adamini aracımızı daha 2023 yılı itibarıyla yolcularımızla buluşturduk. Yine Adalar elektrikli araç yatırımlarımız kapsamında, 60 adet Adabüs aracımız teslim alınmış olup; bu araçlar; İETT markalı, 120 km menzile sahip, engelli erişime uygun, yüzde 100 elektrikli ve çevreci, hızlı şarj olabilen, sessiz ve konforlu ulaşım imkanı sunan kamera ve telemetri sistemleri ile donatılmış, mevsim şartlarından etkilenmeyen karosere sahip bu modern araçlarımız nisan ayı sonunda Adalar’da hizmete başlamış olacaktır.

“İETT TARİHİNDE İLKLERİ GERÇEKLEŞTİRMEYE DEVAM EDİYORUZ”

Köklü kurumumuzda ilk kez, 2020 yılında başlattığımız kadın şoför uygulamamız, İstanbulluların memnuniyeti ile karşılandı. Gerek yolcu geri bildirimlerinde, gerekse şoförlerimizin iş performansında gördüğümüz memnuniyeti, İstanbul’a yayabilmek amacıyla, kadın şoförlerimizi artırdık. Kurumumuzda, kadın çalışan sayımızda yüzde 100, kadın yönetici sayımızda ise yüzde 164’lük bir artışı sağladık. Hedefimiz; hali hazırdaki 155 kadın şoför sayımızı daha da yukarı çıkarmak. 

“İSTANBUL’DA YÜZDE 97 ENTEGRASYON ORANINA ULAŞMIŞ DURUMDAYIZ”

Nüfus artışı ve yeni hat talepleri, İETT’mizin yeni ve nitelikli şoför ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Ayrıca emektar personelimizin emekliye ayrılacak olması da, yeni personel ihtiyacını doğurmaktadır. İETT olarak; Kurumumuza yeni şoförleri kazandırmak ve taşeronda çalışan şoförleri de ailemize katmak,  Onların da çalışma koşullarını, İstanbul Büyükşehir Belediyesi güvencesine alarak iyileştirmek amacıyla çalışmalarımızı başlattık. 2023 yılında da 789 şoförün taşerondan kadroya geçişini sağladık ve özlük haklarında yüzde 75 iyileşme gerçekleştirdik.

“MOBİLİTE PROJESİ OLAN DİJİTAL DÖNÜŞÜM PROJEMİZİ BÜYÜTÜYORUZ”

Dünyanın en büyük mobilite projesi olan Dijital Dönüşüm Projemizi büyütüyoruz. Daha önce İstanbul’daki 3 bin 41 özel halk otobüsünde tamamladığımız; şoförlerin duygu durum analizini yaparak, yorgunluk ve uyku hali tespiti yapabilen, emniyet kemeri takmama, telefonla konuşma, dikkati yola vermeme gibi istenmeyen durumları otomatik olarak tespit edebilen ve filo yönetim merkezinden izlenebilen sistemimizi, şimdi tüm İETT araçlarımızda uygulamaya başlıyoruz. 

“İETT ŞOFÖRLERİMİZ BİR GÜNDE DÜNYANIN EN GENİŞ ÇEVRESİ OLAN EKVATORU TAM 32 KEZ TUR ATACAK KADAR MESAFE KAT EDİYOR”

Kentimizin ve ülkemizin geleceği olan çocuklarımızla, İETT’nin sosyal sorumluluk projesi kapsamında yeni nesil ulaşım sistemleri ve çevreyi daha iyi koruyabilme konusunda eğitim çalışmalarına başladık. İstanbul Kalkınma Ajansı ile birlikte Sürdürülebilir Hareketlilik Eğitim Merkezi Projesini başlattık. Proje ile bir otobüsümüzü, simülasyonlar ve animasyonlarla desteklenen bir eğitim aracına dönüştürdük. Toplu ulaşım ve yaya ulaşımı kuralları, yeni nesil ulaşım sistemleri, çevreci yakıtlar, enerji tasarrufu, sürdürülebilir ulaşım ve kentsel mobilite gibi konularında verdiğimiz eğitim ile şuana kadar 11 bin 250 öğrencimize ulaştık. İETT şoförlerimiz, şehrin her noktasında 7 gün 24 saat hizmet veriyor. 1 günde dünyanın en geniş çevresi olan ekvatoru, tam 32 kez tur atacak kadar mesafe kat ediyor. Böylesine zor ve kıymetli bir görevi yapan İETT şoförlerimizi 9 farklı kategoride değerlendiriyor İstanbullulardan en çok memnuniyet ve teşekkür alanları ödüllendiriyor, onların motivasyonlarını artırmayı hedefliyoruz.

“100 BİN KM’DE 2 MİLYON 500 BİN LİRALIK YAKIT TASARRUFU SAĞLAYACAK”

Elektrikli araç yatırımlarımıza da hız vereceğiz. Bu çerçevede 12 metre uzunluğunda,  yüzde 100 elektrikli, - Çevreci ve yüzde 60’ın üzerinde yakıt tasarrufu sağlayan 100 elektrikli otobüs alımı çalışmalarımıza başladık. İstanbul’da bir ilke imza atıyoruz. 40 metre uzunluğunda, 420 yolcu kapasiteli, yüzde 100 elektrikli, sıfır emisyonlu, - otonom sürüş kabiliyetli, - çift yönlü sürücü kabinli, metro konforunda yeni nesil metrobüs aracımız için çalışmalarımıza başladık. Bu kapsamında getirdiğimiz ilk aracımızın test çalışmaları hızla devam ediyor. Test neticeleri istediğimiz gibi tamamladığında, çok yüksek yolcu kapasitesine sahip, konforlu, sessiz ve ferah yolculuk imkanı sunan, çevreci, yeni metrobüs araçlarımızı şehrimize kazandırmayı hedefliyoruz. Hızlı şarj edilebilen bu araçlar 100 bin km’de 2 milyon 500 bin liralık yakıt tasarrufu sağlayacak ve çevreye 1 yılda 300 ton karbon salınımının önüne geçmiş olacak. Motor ekonomik ömrünü tamamlamış 50 otobüsün yüzde 100 elektrikliye dönüşümünü gerçekleştireceğiz.

“GELİR VE GİDER ARASINDAKİ BU MALİ YÜK, İBB TARAFINDAN KARŞILANARAK SÜBVANSE EDİLMEKTEDİR”

Tam yolcu bilet fiyatları da, yıllara göre olarak geçmişten bugüne azalış göstermiştir. 2012 yılında 1.1 dolar seviyesinde tam yolcu bilet fiyatı, günümüzde 0,5 dolar seviyesindedir. 2023 yılı Mayıs ayında akaryakıt ortalama fiyatı 18,92 lira idi. 2023 yılı Ağustos ayına geldiğinde yaklaşık yüzde 100 artarak 37,4 liraya gelmiş, 2024 yılı Nisan ayında ise güncel akaryakıt fiyatı 42,13 lira seviyesine ulaşmış olup, son 1 yıldaki bu artış oranı yüzde 123’dür. Akaryakıt fiyatlarındaki artış bu kadar yüksekken, akaryakıt giderlerimizin yüzde 38’i KDV ve ÖTV’den oluşmaktadır. Bu vergi yükünün bize yıllık maliyeti yaklaşık 3.7 milyar liradır. Sadece bu vergi yükü ile 1 yılda 550 adet yeni otobüs alınabilmekte, 5 yılda ise İETT filosu tamamen yenilenebilmektedir. Bu yüksek enflasyonist ortamda, personel giderinden akaryakıt ve bakım onarım giderlerine kadar tüm maliyetlerimiz artmaktadır. 2015 yılında yüzde 68 olan yolculuk başı gelirin gideri karşılama oranı, yıllara sari artan maliyetler sebebiyle 2023 yılında yüzde 35’e düşmüştür. Gelir ve gider arasındaki bu fark 2023 yılı sonunda 16 milyar lirayı aşmıştır. Gelir ve gider arasındaki bu mali yük, İstanbul Büyükşehir Belediyemiz tarafından karşılanarak sübvanse edilmektedir.

“2023 YILI GİDERLERİ 14 MİLYAR 885 MİLYON”

2023 yılı gider gerçekleşmeleri: 14 milyar 885 milyon 441 bin 776 Lira olmuştur. Bunun gider kalemlerine baktığımızda; Personel Giderleri 1 milyar 362 milyon 268 bin 934 lira; SGK Giderleri 185 milyon 968 bin 347 lira; Mal ve Hizmet Alım Giderleri 11 milyar 241 milyon 874 bin 458 lira; Faiz Giderleri 30 milyon 119 bin 456 lira; Cari Transferler 22 milyon 724 bin 58 lira; Sermaye Giderleri 2 milyar 42 milyon 486 bin 523 liradır.

Gelir gerçekleşmemiz ise: 11 milyar 37 milyon 454 bin 419 lira olmuştur. Gelir kalemlerine baktığımızda ise Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirlerinin 4 milyar 721 milyon 884 bin 60 lira; Alınan Bağış ve yardımların 5 milyar 762 milyon 499 bin 839 lira; Diğer Gelirlerin 429 milyon 713 bin 737 lira; Sermaye Gelirlerinin 123 milyon 500 bin lira; Red ve İadelerin 143 bin 217 lira olduğunu görüyoruz. Açığın finansmanı ise, 3 milyar 847 milyon 987 bin 357 lira olarak gerçekleşmiştir.”

Görüşmelerin tamamlanmasının ardından İETT Genel Müdürlüğü 2023 yılı Faaliyet Raporu, 97 red oyuna karşılık 160 oyla kabul edildi.