Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen; Büyükşehir belediye meclisini alt belediye başkanlarıyla meclis üyelerinin oluşturduğunu, bu durumun getirdiği sorunların da sürekli karşılaşılan problemlerin de ana nedeni olduğunu söyledi. “Topal ördek” benzetmesi yapan Büyükerşen, “Bunun için tek çözüm, yerel seçimlerde bütün şehir seçmenlerinin büyükşehir belediye başkanına oy verdikleri gibi büyükşehir belediye meclis üyeleri için oy kullanmalarıdır” dedi.
Mevcut sistemde temsilde adalet ilkesinin uygulanamadığını belirten Büyükerşen, Eskişehir üzerinden örnek verdi ve "Eskişehir’de 790 bin nüfuslu Odunpazarı ve Tepebaşı merkez ilçeleri büyükşehir meclisine 16 üye gönderirken, toplam nüfusları 100 bin civarında olan 12 kırsal ilçe ise 29 üye göndermektedir. Bu durum nüfusa göre temsilde adaletsiz sonuçlar doğurduğu gibi demokrasiye de son derece aykırıdır" dedi.
Büyükerşen'in açıklaması şöyle:
“SİSTEM TAM BİR TOPAL ÖRDEK MODELİDİR”
"Sistem bu haliyle tam bir topal ördek modelidir. Ördeğin bir ayağını üyeleri seçmen tarafından belirlenmiş ilçe belediye meclisleri, diğer ayağını ise büyükşehir belediye meclisi teşkil etmektedir. Bir başka deyişle seçmenin ayrıca oyuyla belirlemediği üyelerin olmadığı belediye meclisi. Peki büyükşehir belediye meclisi kimlerden oluşuyor, sadece ismi var seçilmiş üyesi yok. Seçilmiş üyesi var ama ilçe için seçilmiş üyeler aynı zamanda otomatik olarak büyükşehirde belediye meclis üyesi olarak sayılmaktadırlar. Bundan dolayı seçmenler, oylarıyla kırsal kesim dahil ilçelerde ilçe belediye başkanını, ilçe belediye meclis üyelerini, bir de büyükşehir belediye başkanını seçmekte ve fakat büyükşehir belediye meclisi üyeleri için ayrıca oy kullanmamaktadırlar. Böylece büyükşehir için seçilmiş tek unsur, büyükşehir belediye başkanından ibaret kalmaktadır.
“BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİSİNİ ALT BELEDİYE BAŞKANLARIYLA MECLİS ÜYELERİ OLUŞTURUR. BU, PROBLEMLERİN ANA NEDENİDİR”
Büyükşehir belediye meclisini, alt belediye başkanlarıyla meclis üyeleri oluşturmaktadır. Bu çelişik durumun getirdiği sorunlar, sürekli karşılaşılan problemlerin de ana nedenidir. Öte yandan ilçe belediye meclislerinin aldığı kararlar, büyükşehir belediye meclisinden geçmedikçe yürürlüğe girememektedir. Sistem, bu kararların üst kademe olan büyükşehir belediye meclisinden geçmesini öngörmektedir. Oysa büyükşehir meclisinin alt kademedeki ilçe belediye başkanları bu meclis üyelerinden oluşturulması, sistemin mantığıyla garip bir tezat teşkil etmektedir.
Nazım imar planları büyükşehir belediye meclisinden geçerken otomatikman büyükşehir belediye meclis üyesi kabul edilen ve yine otomatikman büyükşehir meclisini oluşturan ilçe belediye başkanları ve meclis üyeleri kendileriyle ilgili konularda tavizlerle hazırladıkları önergelere, ‘Sen benim değişiklik önergeme oy ver, ben de seninkine oy vereyim’ mantığıyla değiştirdikleri imar planlarını çağdaş uygarlığın gereklerinden ve plan ilkelerinden uzaklaştırdıkları bilinen bir gerçektir.
“BİR BAŞKA PARTİNİN YEDEK ÜYESİ ASİL ÜYE OLARAK BELİRLEYEBİLMEKTEDİR”
Mevcut sistemde bir başka garip çelişki de ilçe ve büyükşehir meclis üyeliklerinden birinin istifası ya da ölümüyle boşalması durumunda yerine gelecek yedeklerle ilgilidir. İlçe belediye meclisinden bir üye istifa ettiğinde seçim kurulunca o üyenin yerine aynı partiden yedek sırasındaki bir üye gönderilmektedir. Ancak aynı durum büyükşehir belediyesinde böyle değildir. Büyükşehir belediye meclisinden istifa veya ölüm ile ayrılan üyenin yerine seçim kurulu, sıra esasına göre ayrılanın partisinden olmayan bir başka partinin yedek üyesini asil üye olarak belirleyebilmektedir. Bu da son derece yanlış ve adaletsiz bir uygulamadır.
“SEÇMENLER BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİS ÜYELERİ İÇİN OY KULLANMALIDIR”
Temsilde adalet ilkesi gereği ilçelerden büyükşehire gelen belediye meclis üye sayısı o ilçenin nüfusu ile doğru orantılı olmalıdır. Oysa mevcut uygulamada temsilde adalet de söz konusu olamamaktadır. Eskişehir’de 790 bin nüfuslu Odunpazarı ve Tepebaşı merkez ilçeleri büyükşehir meclisine 16 üye gönderirken, toplam nüfusları 100 bin civarında olan 12 kırsal ilçe ise 29 üye göndermektedir. Bu durum nüfusa göre temsilde adaletsiz sonuçlar doğurduğu gibi demokrasiye de son derece aykırıdır. Tüm bu nedenlerle Türkiye’de şehirlerin çağdaşlaştırılması ve yerel yönetimlerde gerçek demokrasiye ulaşılabilmesi için mevcut alt ve üst organlardan oluşan iki kademeli meclis sisteminin çok düzgün işliyor olması gerekmektedir. Bunun için tek çözüm, yerel seçimlerde bütün şehir seçmenlerinin büyükşehir belediye başkanına oy verdikleri gibi büyükşehir belediye meclis üyeleri için oy kullanmalarıdır. Hatta senatolu sistemlerde olduğu gibi; büyükşehir belediye meclisinde sanayi, ticaret, turizm, mimarlık, mühendis ve planlamacı odaları, işçi konfederasyonu, doktorlar birliği ve kent konseylerinin en üst organları tarafından belirlenmiş ve parti listelerinden aday gösterilmemiş birer kontenjan bulundurulmalıdır."
