-
EYT son dakika haberleri, prim ödemeleri ve sigortalılık vakti şartlarını tamamlayan fakat yaş koşulu nedeniyle emekli olamayan bir milyonu aşkın vatandaş tarafından takip ediliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in son dakika Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası açıklamasının ardından " EYT yasası şartları, formülleri neler ve düzenleme kimleri kapsayacak?" araştırmaları hız kazandı. Masadaki formüller üzerinde mutbakata varilması durumunda düzenlemenin 2023 yılının başlarından Meclis'ten çıkması bekleniyor. İşte, 2022 EYT son durum ve Habertürk Ekonomi Edöitörü Ahmet Kıvanç'ın Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası formülleri...
BAKAN BİLGİN' DEN SON DAKİKA EYT AÇIKLAMASI "KENDİ MODELİMİZİ UYGULAYACAĞIZ"
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT son durum ile ilgili öenmli açıklamalarda bulundu. EYT düzenlemesinin gündemlerinde olduğunu ve önümüzdeki günlerde tamamlanacağını dile getiren Bakan Bilgin, "Ne Finlandiya ne Almanya; kendi modelimizi uygulayacağız" dediği belirtildi. Geçtiğimiz günlerde ise "Türkiye'nin her sosyal meselesi bizim önümüzdedir. Bunların üzerinde çalışıyoruz, bunların üzerinde çözüm yolları üretiyoruz. Formüller buluyoruz, en uygununu tamamladığımız gün açıklayacağım." ifadelerini kullanmıştı.
EYT NEDİR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar olarak da bilinen EYT, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sigortalı çalışanların emekli olabilmeleri için öne sürülen yaş şartını hedefliyor.
Bu bağlamda prim ödemelerini ve sigortalılık süresini tamamlayan vatandaşlar, 1999 yılında çıkarılan yasa doğrultusunda yaş şartını yerine getirmeyenler emekli olamıyor.
EYT çalışmaları, 1999 yılından önce sigorta girişi olanların emekli olup olmamalarıyla iligl olan yaş koşulunu değerlendiriyor.
EYT SON DURUM NE?
Memurların heyecanlı beklediği 3600 ek gösterge çalışmalarının tamamlanmasının ardından sözleşmelei memurlar meselesi ve EYT düzenleemisi gündeme geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın öncelilkli gündemi arasında bulunan EYT ile ilgili son dakika gelişmeleri yaşanıyor. Bakan Bilgin açıklamasında Çalışma Grubu kurulduğunun müjdesini verdi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in, Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili açıklaması şu şekilde;
"Bir sayı ve içerik veremem ama çok sayıda formül var. Alternatifler var. Bu alternatifler üzerinden çalışmalarımızı yapacağız. İşin bir mali boyutu var. Çalışmamız bir noktaya geldiğinde Hazine ve Maliye Bakanlığı da çalışmamıza katılacak. Onların da bu formüller üzerinde hesaplamalar yapmasını bekleyeceğiz. O formüllerin her birinin ayrı maliyet hesabı yapıldığında Cumhurbaşkanımıza sunacağız. Kararı Cumhurbaşkanımız verecek."
8 EYLÜL 1999’DA YAŞ KOŞULU GETİRİLDİ
4447 Sayılı Kanun’la, 8 Eylül 1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlarda emeklilik yaşı 7000 prim günüyle kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlendi. 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlamış olanlara ise yaş koşulu getirildi ve prim günleri kademeli artırıldı.
Buna göre, sigortalı çalışmaya 9 Eylül 1999 tarihinde başlayan erkek 7000 prim günüyle 60 yaşında emekli olabilir iken, 8 Eylül 1999 tarihinde çalışmaya başlayan erkek 5975 prim günüyle 58 yaşında; 23 Kasım 1998 tarihinde çalışmaya başlayan erkek ise 5900 prim günüyle 57 yaşında emekli olabilecek.
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK?
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olan çalışanlar EYT'li olarak kabul ediliyor. 4447 sayılı kanun emeklilik yaşını kademeli olarak artıran kanun 8 Eylül 1999'da yürürlüğe girdiği için bu tarihten önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar EYT'li olarak adlandırılıyor. Düzenleme bir aksaklık olmazsa Aralık veya Ocak ayında TBMM'ye gelecek.
EYT DÜZENLEMESİNE KAÇ AYDA BAŞVURULACAK?
Yasa çıktığında 3 - 5 aydan az bir süre konulmaz. Meclis'te muhalefet partilerinin vermiş olduğu öneriler var. Buralardaki tekliflerde genel olarak 3 aylık başvuru süresi verilmesi şeklinde...
1999 öncesideki yaş dışında kalan emeklilik koşullarını yerine getirenlerin tarihten itibaren emekli edilmesi. Ne zaman? EYT yasası çıktığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde emeklilik başvurusunda bulunan çalışanlar düzenlemeden yararlanabilecek. Bu koşulu yerine getiremeyenler bu düzenlemeden yararlanamayacaklar.
EYT'LİLER NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLECEK?
"Çalışmayı tamamlayıp sendikaların da taleplerini alacağız" diyen Bakan Bilgin, "Yıl sonuna kadar Meclis'e sunamazsak, en geç Ocak ayında bu düzenlemeyi Meclis'e sunacağız" ifadelerini kullandı.
EYT DÜZENLEMESİNDEN KİMLER YARARLANACAK?
Birinci seçenek:
1999 yılındaki koşulları yerine getiren EYT'li SSK'lıların emekli edilmesi... 1999 öncesindeki SSK emekli olma koşullar ne diye bakıyoruz; 3 ayrı seçenek vardı.
Kadın, 20 yıllık, erkek 25 yıllık sigortalılık süresini doldurmuş ve 5 bin prim gününü tamamlamışsa emekli olabiliyordu.
İkinci seçenek:
Bir başka seçenek sigortalılık süresine bakılmaksızın 5 bin prim günü bulunan ve kadınsa 50, erkekse 55 yaşını tamamlayanlarınn emekli edilmesi...
Üçüncü seçenek:
Pirim gün sayısı 5 bin günden az, ama 3600 günden falza olan kişilerin en az 15 yıllık sigortalı olma koşuluyla kadınların 50 erkeklerin 55 yaşında emekli edilmesi...
Dördüncü seçenek:
Bir başka formül ise pirim gününü tamamlayan herkesin emeklilik yaşında belirli bir indirim yapılması söz konusu
Kadınlarda 7 bin 200 erkekelerin ise 9 bin iş gününü tamamlayanların emekli edilmesi...
Beşinci seçenek:
Asgari pirim süresini tamamış yani 5 binden 5 bin 900'e kadar olan prim sayısını tamalamış işsizlerin erken emekli edilmesi; şuan ki emekli yaşına gelene kadar ise emekli aylığında indirim yapılması...
Ancak tüm bu senaryolar EYT düzenlemesinin netleşmesiyle birlikte kesinlik kazanacak.
PRİMLERİN YETMEMESİ DURUMUNDA NE OLACAK?
Primlerinde eksik olanlar için iki seçenek üzerinde duruluyor. Birincisi, primi eksik olanların primlerini tamamladıktan sonra emeklilik hakkı kazanmalarıyken ikincisi ise primleri borçlanma yöntemi ile tamamlamaları oalcak.
BORÇLANMA İMKANI SAĞLANIR MI?
9 Eylül 1999 tarihi ve sonrasında sigortalı olan askerlik borçlanması ile işe giriş yapanlar EYT'li sayılma talebinde bulunuyor. Staj sigortasının işe girişte başlangıç olarak kabul edilip edilmeyeceği merak konusu olurken bu sürelere borçlanma imkanı verilmesi talep ediliyor.
Bu bağlamda 9 Eylül 199 tarihi öncesinde stajını yapmış fakat çalışmaya daha sonra başlamış olanlar EYT kapsamıa girebilecek.
4 ekim 2000 tarihi öncesinde vergi ve oda kaydı bulunan ve Bağ-Kur kaydı olmayan esnafların da geriye dönük borçlanma talebi bulunuyor
EYT'DE YAŞ ŞARTI AŞAĞI ÇEKİLİR Mİ?
Sigortalı gün sayısını dolduran ve yaşı bekleyenler için bekleme süresinin 2-3 yıla düşürülmesi formülleri seçenekler arasında yer alırken yaş sınırı konulması da gündemde yer alıyor. Daha önce konuyla ilgili 50 yaş formülü gündemde yer alırken bu formülün uygulanması halinde 9 Eylül 199 tarihi öncesinde sigortalı olan, yıl şartını ve prim ödemelerini tamamlayanlar 50 yaşını geçtiktan sonra emekli olabilecekler.
EYT KONUSUNDA HÜKÜMETİN TAVRI NE, OLASI ÇÖZÜM ÖNERİLERİ NELER?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT'lilerin durumuyla ilgili ilk olarak 4 Temmuz'da "Türkiye'nin her sorunu çözülmesi gereken dosya olarak önümüzde duruyor. Bu, önümüzdeki dosyalardan, çözülecek şeylerden biri." açıklamasını yapmıştı.
Bakan Bilgin'in bu ifadeleri EYT'lileri umutlandırırken, kamuoyu EYT sorunuyla ilgili somut adımlar beklemeye başladı. Sonraki süreçte, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, EYT'lilerin durumuyla ilgili çalışma grubu oluşturuldu.
Kamuoyunda, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlarda istenen yaş koşulunun kademeli olarak düşürülmesi, aylıklarda belirli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi, erkeklerde 9000, kadınlarda 7200 prim gün sayısını yerine getirenlerde yaş koşulunun aranmaması gibi senaryolar konuşuluyor.
Bu konudaki düzenlemenin yıl sonunda netleşmesi, 2023 yılının ilk ayları itibarıyla yasalaşması bekleniyor.
