SALİHA ÇOLAK MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 100 maddelik anayasa taslağında başlangıç bölümünün, ‘Allah’ın lütfu’ ifadesiyle başladığını açıklarken, AKP'li bazı yöneticiler de ‘Din ve Allah’ ifadelerine yer verilen anayasaları inceledi. AKP’li bazı yöneticilerin masasında bulunan araştırmanın sonuçlarına göre, 120 ülkenin anayasasında ‘Allah/Tanrı’ referansları yer alıyor. BAHÇELİ BAŞLANGIÇ BÖLÜMÜNÜN GİRİŞİNİ AÇIKLADI Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın anayasa değişikliği için partilere çağrı yapmasının ardından Cumhur İttifakı ortaklarında hız verilen anayasa taslağı çalışmalarında sona gelindi. Bahçeli 100 maddelik taslağı tamamladıklarını dün duyurdu. Bahçeli, ‘başlangıç’ bölümüne ilişkin açıklamasında, “Anayasanın başlangıcı, dünyada 164 ülke anayasa başlangıçları incelenerek, Türk milletinin ortak değerlerini kucaklayan ve muasır devlet olmanın gereklerini dikkate alan bir yaklaşımla yazılmıştır. Başlangıca, “Allah’ın lütfu, kardeşlik ruhu ve vatan sevgisiyle varlık bulmuş biz Türk Milleti” düsturu ile giriş yapılmıştır” dedi. Bu sözler, AKP’de bir süreden beri devam eden çalışmalar kapsamında yapılan anayasalarda din-devlet araştırmasını gündeme taşıdı. ANAYASA ÇALIŞMASI SIRASINDA ÜLKELER İNCELENDİ Bazı AKP’li yöneticilerin masasında bulunan araştırma, dünyada 120 ülkenin anayasasında Allah/Tanrı’ya referans yapıldığını, bunların 30’unun Müslüman, 90’ının Hristiyan olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmadan bazı tespitler şöyle: “Din ve devlet ayrılığına yer veren 75 ülke bulunuyor. Bunların 33’ü açıkça laikliği benimsiyor. Laikliği açıkça ifade eden 13 ülkenin anayasasında ise Tanrı’ya ayrıca atıf yapılıyor. Türk cumhuriyetlerinde açıkça laiklik benimsenirken, hiçbirinin anayasasında Allah ya da bir dine yer verilmiyor. 20 İslam ülkesinde din devleti bulunuyor. 13 Hristiyan, 9 Müslüman bir Budist devlette resmi din var. Dine özel statü veren 20 Hristiyan, 5 İslam, 4 Budist, bir Yahudi devleti bulunuyor. Dine dayalı hukuk sistemleri sadece İslam ülkelerinde bulunuyor. İslam devletinde egemenlik Allah’a ait kabul ediliyor, hukuk sisteminin dine uygunluğu aranıyor. RESMİ DİN ANLAYIŞI LİBERAL ÜLKELERDE DE VAR Resmi din anlayışı hem Liberal, hem İslam ülkelerinde yer alıyor. Din devletin varlığı için gerekli bir sembol olarak korunuyor. Liberal ülkelerin çoğunda Hristiyanlığın belli bir mezhebi yaygın inanç olarak eşitler arasında birincil kabul ediliyor. Din kültürel bir unsur olarak destekleniyor. Liberal anayasalarda seküler anlayış gereğince Kilise ve din kurumları kendi içinde egemen ve bağımsız kabul ediliyor. Her ikisi arasında yakın iş birliği benimseniyor. Sosyalist ülkelerde ve katı laiklik anlayışını benimseyen ülkelerde dine mesafeli yaklaşılırken din kontrol altında tutuluyor. Sadece din ve vicdan özgürlüğüne yer veriliyor. Allah’ı anan 30 anayasa bulunuyor. Bunlar arasında, Afganistan, Bahreyn, Bangladeş, Cezayir, Endonezya, Filistin, Gambiya, Irak, İran, Libya, Mısır, Pakistan, Senegal, Suriye, Suudi Arabistan gibi ülkeler bulunuyor. 20 HRİSTİYAN ÜLKEDE DİNE ÖZEL STATÜ VERİLİYOR Bir dine özel statü veren beş İslam ülkesi, 20 de Hristiyan ülkesi bulunuyor. Budizme 4 ülke özel statü tanırken, Yahudiliğe İsrail’de özel statü tanınmış durumda.Resmi din olan ülkelere ilişkin tespitlere yer verilirken, Hristiyan ülkeler, ‘Katolik, Ortodoks, Anglikanizm, Kalvinizm, Evanjelizm’ başlıkları altında sınıflandırılıyor.” ANAYASALARDAN DİN ALINTILARI Araştırmada bazı anayasalarda yer alan dine ilişkin ifadelerden de şu örnekler verildi: Norveç Madde 2: Krallıkta yaşayan herkes dinini yaşamakta özgürdür. Evarjelik Luteryen dini devletin resmi dini olarak kalacaktır. Bu dinin mensupları, çocuklarını aynı şekilde yetiştirmekle mükelleftir. Madde 4: Kral her zaman Evanjelik Luteryen dinine mensup olacaktır ve bu dini koruyup yüceltecektir. Polonya Anayasa’da, ‘Hristiyanlık mirası’ gibi dini kavramların yanı sıra ‘temel özgürlükler’, insan hakları, adalet gibi kavramlara yer veriliyor. Macaristan ‘Ulusal Ant’ başlıklı başlangıç metni, ‘Tanrı Macarları kutsasın’ sözleriyle başlıyor, ülkenin Hıristiyan Avrupa’nın bir parçası olduğu belirtiliyor. “Hıristiyanlığın ulusumuzu korumadaki rolünü tanıyor ve aynı zamanda ülkemizin farklı dini geleneklerine değer veriyoruz” gibi ifadelere yer veriliyor. Finlandiya Anayasası’nda devletin dini karakterine ilişkin şu hüküm yer alıyor: Bölüm 76 Kilise Kanunu: Evanjelik Luteryen Kilisenin teşkilatlanması ve yönetimine dair düzenlemeler kanunla yapılır. Federal Almanya Anayasası Tanrı ve insanlar karşısındaki sorumluluğun bilincinde olan birleşmiş bir Avrupa’nın eşit haklara sahip bir üyesi olarak dünya barışına hizmet etmek emeliyle beslenerek özgü iradesiyle hareket eden Alman milleti, kendi anayasa yapma yetkisine dayanarak, işbu Anayasayı kabul etmiştir. Danimarka Danimarka Halk Kilisesi Evanjelik- Luteryen Kilisesidir ve bu haliyle devlet tarafından desteklenir. Vatandaşlar dini inançlarına göre istedikleri şekilde ibadet etmek için cemaat oluşturabilirler. Ancak öğrenilen ve uygulanan hiçbir şey ahlak değerlerine ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır.”