DİLAN KUTLU Geçen yıl kuraklık bu yıl da zirai don nedeniyle zarar gören üreticiler, sigorta yaptırmalarına karşın Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş.’nin (TARSİM) ödeme yapmadığını dile getirdi. Adana Seyhan’da çiftçilik yapan Ali Fuat Bada, zirai donun 1 Mayıs-1 Haziran arasında olmadığı gerekçesiyle zararını karşılanmadığına dikkat çekerek, “Her yıl binlerce TARSİM ücreti ödüyorum” dedi. TARSİM, 2020 yılı mayıs ayı ortalarında yüksek kesimlerde etkili olması nedeniyle zirai don riskinin bu yıl mayıs ayı için kapsama alındığını açıklarken; CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, “Adana gibi sıcak bir kentte mayıs ayında don olacağını beklemek çiftçinin aklıyla alay etmektir” dedi. Geçen yıl kuraklık bu yıl da zirai don nedeniyle sıkıntılı günler geçiren üreticiler, sigorta yaptırmalarına karşın TARSİM’in zararlarını karşılamamasından yakındı. Adana Seyhan’da çiftçilik yapan Ali Fuat Bada, ANKA Haber Ajansı’na şu açıklamayı yaptı: "HER YIL BİNLERCE LİRA TARSİM ÜCRETİ ÖDÜYORUM" “Ben her yıl ürünlerimin geneline herhangi bir zarara karşı TARSİM yapıyorum. Her yıl binlerce TARSİM ücreti ödüyorum. Sırf zarar görmemek için. Bu yıl bir don felaketine maruz kaldık. Mart’ın 20’sinde biz don yedik. Bu don patlıcanımızı tamamen kuruttu. Tekrardan yeniden ekmek zorunda kalacaktık. TARSİM eksperlerine bilgi verdik, gelip görsünler diye. TARSİM eksperleri gelip gördüler. Zararın gerçekten çok büyük olduğunu ama bu zararı TARSİM’in ödeyemeyeceğini, ödemeyeceğini çünkü sebzede 1 Mayıs- 1 Haziran arasında don olursa karşılayacağını bize bildirdiler. Yalnız 1 Mayıs’ta burada hasat ediliyor ürünler. Normalde benim ürünümü hasat etmiş olmam gerekirken şu an ürünüm daha bomboş. Çünkü, 35 dönümlük arazimi hepsini tekrardan ekmek zorunda kaldım. “PARA ÖDEDİĞİMİZ HALDE ZARARIMIZ KARŞILANMAYACAKSA HER TÜRLÜ MAĞDUR OLUYORUZ” Bunu ekerken işçi maliyeti bindi. Fide maliyeti bindi. Bugün ortalama fide başına biz 5-6 bin lira para ödüyoruz. Sadece fide maliyeti buranın 150-200 bin lira arası. Bu da çok büyük bir külfet. İşçilik var, bunun muşambası var. Hiçbir şekilde karşılamayacağını söylediler. ‘1 Mayıs’ta don olmuş olsaydı, bunu karşılarız’ diye söylediler. Biz bilseydik böyle olacağını… Neden binlerce para ödüyoruz bu TARSİM’e. Para ödediğimiz halde zararımız karşılanmayacaksa her türlü mağdur oluyoruz.” "DOĞADAN KAYNAKLANAN BİR HASAR SÖZ KONUSUYSA TAMAMEN TARSİM İÇERİSİNDEDİR" Seyhan Ziraat Odası Yönetim Kurulu Üyesi Cahit İncefikir ise, şu açıklamayı yaptı: “Üreticinin kendisinin bireysel hatalarından kaynaklanmayan gübreleme, ilaçlama buna benzer yanlış hatalardan kaynaklanmış deformasyonlar oluşmamışsa, o bölgede iklimle ilgili gerek sıcak gerek soğukla ilgili belirli iklimsel don, sıcak, poyraz, dolu olmuşsa, doğadan kaynaklanan bir hasar söz konusuysa bunlar tamamen TARSİM içerisindedir. Bunlar tamamen bu poliçeler içerisinde değerlendirilmesi gereken olaylardır. Dolayısıyla TARSİM burada çiftçinin ürününe karşılık uğranmış olan zararı telafi etmek zorundadır. Bunun ‘Mayıs ayı şu kadar derece olmalı, şu kadar sıcak ya da soğuk olmalı’ gibi belirli prensipler çizmeleri doğru değil. Sonuçta bir hasar varsa eğer bu hasar da doğadan kaynaklanıyorsa bunu tamamen TARSİM o çerçevede değerlendirmeli, hasarı ödemek durumdadır.” CHP'Lİ ŞEVKİN: "SORU ÖNERGESİ VERDİK ANCAK CEVAP ALAMADIK" CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin ise geçen yıl da TARSİM ile ilgili Meclis’e soru önergesi verdiklerini ancak cevap alamadıklarını hatırlatarak, ANKA Haber Ajansı’na şu değerlendirmeyi yaptı: “TARSİM, bir devlet kurumu. Çiftçiyi desteklemekle yükümlü bir sigorta kurumu. Ama bu görevi yerine getiriyor mu? Bu kuşkulu. Geçen yıl Adana’da meydana gelen bu don olayından dolayı buğday çok büyük bir zarar gördü ve vermiş olduğum soru önergesiyle TARSİM’in bu zararı neden ödemediğini ve çiftçinin neden yanında olmadığını sorduk ama ne yazık ki bugüne kadar hala olumlu bir yanıt alamadık. “ADANA GİBİ SICAK BİR KENTTE MAYIS AYINDA DON OLACAĞINI BEKLEMEK ÇİFTÇİNİN AKLIYLA ALAY ETMEKTİR” Yine bu yıl iki ay önce Adana’da meydana gelen don nedeniyle sert çekirdekli meyveler, turfanda yetişecek olan sebze ve narenciye büyük zarar gördü. TARSİM çiftçinin yanında olmak yerine ‘Mayıs ayında don olursa ve ağaçlar çiçeğe durmazsa’ bu ödemeyi yapacağına dair uçuk bir açıklama yaptı ne yazık ki. Adana gibi sıcak bir kentte mayıs ayında don olacağını beklemek çiftçinin aklıyla alay etmektir. TARSİM’i gerçek görevine davet ediyoruz. TARSİM bir an önce bu zararı karşılayacak şekilde çiftçinin yanında olmalıdır.” TARSİM Tanıtım ve Kurumsal İletişim Müdür Yardımcısı Meliz Gürpınar, ANKA Haber Ajansı’nın soruları üzerine şu açıklamayı yaptı: “BUGÜNE KADAR 10,3 MİLYAR TL HASAR ÖDEMESİ YAPILDI” “Sistemin başlangıcından bugüne kadar, çeşitli riskler ve doğal afetlerden ötürü bitkisel ürünleri ve hayvanları hasar gören üreticilere 10,3 milyar TL hasar ödemesi yapılmış olup, aynı dönemde, haberlerde bahsi geçen Adana ili özelinde ise 321 milyon TL hasar ödemesi gerçekleştirilmiştir. Bu şekilde Adana ilimiz en çok hasar ödemesi yapılan iller sıralamasında 7. il konumunda yer almıştır. Bu doğrultuda TARSİM, ülkemizdeki üreticilerin doğal afetlerden ve diğer oluşabilecek risklerden korunması amacına yönelik gerekli uygulamaları hatasız ve hızlı bir şekilde yürütmek misyonuyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Don riski de kuruluşundan itibaren meyve grubu ürünlerde isteğe bağlı olarak kapsamda yer almaktadır. Yoğun talepler doğrultusunda ilerleyen yıllarda meyvelerde don riskinin teminat başlama evresi, küçük meyve tutumundan çiçek dönemine çekilmiş ve poliçelerine don riskini dahil ettiren üreticilerimizin uğradıkları kayıplar karşılanır hale gelmiştir. “DON HADİSESİ 2020 YILININ MAYIS AYI ORTALARINDAN İTİBAREN YÜKSEK KESİMLERDE ETKİLİ OLDU” Ekstrem iklim olaylarından birisi olan ve kontrol edilemeyen nitelikteki don hadisesi, 2020 yılının mayıs ayı ortalarından itibaren yüksek kesimlerde yetiştirilen domates, biber ve patlıcan ürünlerinde etkili olmuştur. “2022 YILINDA DON RİSKİ MAYIS AYIYLA SINIRLI KALMAK ÜZERE KAPSAMA ALINMIŞTIR” Bu kapsamda sürdürülen çalışmaların ardından, 2022 yılı itibarıyla şeker pancarı, çerezlik kabak, domates, biber ve patlıcan ürünlerinin fide ve yapraklanma döneminde don riskinin yeniden ekime ve dikime neden olacak şekilde meydana getirdiği zararlar ilk defa ülke genelinde mayıs ayı ile sınırlı kalmak üzere kapsama alınmıştır. 2022 yılı itibarıyla fidanlarda don riski teminat kapsamına alınmış olup, don teminatının da yer aldığı fidan sigortasını yaptıran ve hasar ihbarında bulunan üreticilerimizin parsellerinde eksperler tarafından geçici ekspertizler yapılmış olup, kısa bir süre içinde kesin ekspertiz çalışmalarına da başlanacaktır. Bitkisel Ürün Sigortaları branşında, Ağaç Sigortası çerçevesinde yer alan meyve ağaçlarında dolu, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskını, taşıt çarpması ve kar ağırlığı riskleri teminat altındadır.”